خلاقیت یعنی تولید یا شناسایی ایده‌ها، که ممکن است در حل مشکلات، برقراری ارتباط با دیگران و سرگرم کردن خود و دیگران مفید باشد. در این مقاله می‌خواهیم درباره‌ی ریاضیات و توانایی‌های تفکر خلاق صحبت کنیم.
دلایل انگیزه افراد برای خلاقیت
- نیاز به تحریک جدید، متنوع و پیچیده
- نیاز به انتقال ایده‌ها و ارزش‌ها
- نیاز به حل مشکلات
کلاس خصوصی ریاضی همراه با پرورش تفکر خلاق باید همراه باشد. زیرا خلاقیت کمک می‌کند تا فرد ایده‌های جدید تولید کند و راه‌حل‌های بدیع و منحصر به فردی برای مشکلات ارائه دهد. خلاقیت یک تفکر خارج از چارچوب و یک رویکرد استاندارد است. معمولا با تفکر انتزاعی همراه می‌باشد. همچنین بیشتر در هنر، مهندسی و اشکال رهبری ظاهر می‌شود.
تفکر خلاق کمک می‌کند تا مفاهیم و ایده‌های نامرتبط را به هم پیوند دهد و راه‌حل پیدا کند. این‌ها باعث نگاه کردن به چیزهای مختلف و کشف احتمالات جدید است.
برای خلاق بودن نیاز است که چیزها را متفاوت ببینید. ریاضیات و خلاقیت پیوند بسیار نزدیکی با هم دارند. تأثیر ریاضیات بر خلاقیت در طول قرن‌ها آشکار بوده است. ایده‌های ریاضی پایه و اساس کارهای خلاقانه مانند نقاشی، مجسمه، موسیقی، ادبیات و معماری هستند.
آموزشگاه نام‌آوران شهد قلم، معتبرترین مرکز آموزش تدریس خصوصی در شهر تهران است.
ریاضیات چه کمکی به تفکر خلاقانه می‌کند
ریاضیات و خلاقیت به روش‌های زیادی با هم پیوند خورده‌اند. یکی از این پیوندهای آن‌ها، طراحی ساختمان با مفاهیم نوآورنه معماری است. ریاضی چارچوبی را برای حل خلاقانه مسائل فراهم می‌کند.
هنر، موسیقی و طراحی و مفاهیم ریاضی مانند تقارن، الگوها و تناسبات را در خود قرار داده‌اند که رابطه تنگاتنگی بین ریاضی و خلاقیت در زمینه‌های مختلفی وجود دارد.
الگوهای ریاضی در طبیعت و هنر وجود دارد. آن‌ها نظم و زیبایی پدیده‌های طبیعی را توضیح می‌دهند. به عنوان مثال فیبوناچی ترتیب گلبرگ‌ها و برگ‌ها روی گیاهان را توضیح می‌دهد. در هنر و طراحی، از اصول ریاضی یک اثر هنری ابداع مي‌شود. به عنوان مثال ممکن است هنرمندان از مارپیچ‌های فیبوناچی برای ایجاد حس تعادل و نظم به تصاویر خود استفاده کنند.
آمار و احتمال، ریاضیات و توانایی‌های تفکر خلاق
یکی دیگر از نشانه‌های ریاضیات و توانایی‌های تفکر خلاق، آمار و احتمال است. آمار و احتمال یک ابزار پر قدرت برای کاوش داده‌ها و کشف الگوها است. ما می‌توانیم داده‌های بزرگ را تجزیه و تحلیل کنیم و هبستگی بین متغیرها را از طریق آمار بدست آوریم. به عنوان مثال می‌توان از تحلیل رگرسیون برای شناسایی روابط بین عوامل در‌آمد و سطح تحصیلات استفاده کرد.
نتیجه این تحلیل‌ها به ما کمک می‌کند تا قضاوت آگاهانه‌تری داشته باشیم. همچنین می‌توان با این تحلیل‌ها نتایج آینده را هم پیش‌بینی کرد. علاوه بر همه این موارد مدل سازی ریاضی، مدل‌ها و سناریوهای شبیه‌سازی را ایجاد می‌کند و ما می‌توانیم ساختارهای جدید را کشف کنیم.
ریاضیات به ما کمک می‌کند تا نظریه‌ها و مدل‌های خلاقانه داشته باشیم. ترکیب ریاضی با هنر و طراحی این امکان را به ما می‌دهد تا تصورهای قدرتمندی ایجاد کنیم.
کاربرد ریاضی در موسیقی، ریاضیات و توانایی‌های تفکر خلاق
ریشه موسیقی، ریاضیات است که نظریه آن ساختارهای موسیقی می‌باشد. آهنگسازی و نواختن پایه ریاضی دارد. بر این اساس که الگوهای متقارن نت‌ها، مقیاس‌ها، فواصل بین نت‌ها، آکوردها، هارمونی‌ها، ریتم‌ها و تمپو ساخته شده است. پیشروی‌های هارمونیک بر حسب روابط عددی است که اشکال هندسی موجود در طبیعت را تشکیل می‌دهد.
در واقع خلاقیت می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا دانش را کسب کنند. محققان راه‌هایی برای خلاق‌تر، سرگرم کننده‌تر و جذاب‌تر کردن درس ریاضی یافته‌اند. در زیر چند راه ساده برای افزایش خلاقیت در ریاضیات بیان می‌کنیم.
بهره گرفتن از مسائل باز، ریاضیات و توانایی‌های تفکر خلاق
دادن مسائل باز به دانش‌آموزان به گونه‌ای که مسائل با راه‌حل‌های گوناگون حل شود. در گذشته فقط یک پاسخ درست بود. مسائل باز به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا اولین مراحل خلاقیت در ریاضی را تجربه کنند. همچنین به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا گزینه‌های متعدد را حساب کنند و خلاقیت خود را در حل مسئله افزایش دهند.
از دانش‌آموزان بخواهید مسئله ایجاد کنند.
طرح مسئله در همه زمینه‌ها باعث ایجاد خلاقیت می‌شود. برای این موضوع از دانش‌آموزان درخواست می‌شود تا آنجایی که میتوانند با یک موقعیت معین، مسئله‌های مختلفی را مطرح نمایند.
غلبه بر تثبیت
یکی از راه‌های کلیدی خلاقیت، غلبه بر تثبیت است. یک معلم خصوصی و یا یک معلم مدرسه باید بتواند دانش‌آموزان را وادار کند تا ذهنیت‌های تثبیت شده‌‌شان را کنار بگذارند و یک مشکل را از دیدگاه‌های مختلف بررسی کنند و به راه‌حل‌ها خوب دست یابند. در سنین پایین هم حتی می‌توان به فعالیت‌های خلاقانه و به رشد مهارت‌های ریاضی مانند هندسه و مرتب سازی کمک کرد. حل مسئله و تمرکز زیاد وقتی به وجود می‌آید که کودکان بتوانند آنچه را که در سرشان است را ر روی کاغذ بنویسند.
در سال‌های اولیه، با پرسیدن سوالاتی از خود مانند آیا این چسب قوی است؟ اگر در اینجا برش بزنم، در اینجا برش بزنم، جا می‌شود، یا چگونه باید جلوی چکیدن رنگ را گرفت؟ پیدا کردن راه‌حل برای این مشکلات، آن‌ها با فرآیند تفکر خلاق آشنا می‌شوند.
بچه‌ها میتوانند ریاضیات و انگلیسی را در بیرون از خانه از طریق علامت گذاری‌های زمین بازی بیاموزند. جز خلاقیت هیچ راه دیگری برای یادگیری کودکان وجود ندارد.
چگونه مسئله ریاضی را حل کنیم؟
- فهمیدن مسئله
مجهول چیست؟ داده‌ها کدام است؟ شرط چیست؟ آیا تحقق یافتن شرط مسئله امکان‌پذیر است؟ یا اینکه نیست زائد است یا تناقض؟ ابتدا باید این سوالات را از خود بپرسید سپس شکل رسم کنید. علامت‌های مناسب را به کار ببرید. بعد باید قسمت‌های مختلف شرط را جدا کنید. میتوانید آن‌ها را بر روی کاغذ بنویسید.
- طرح نقشه
این مسئله را به طور دیگری دیده بودید؟ از مسئله‌های مانند آن آکاهی دارید؟ از قضیه‌ای که بتواند سودمند باشد آگاهید؟
به مجهول نگاه کنید و تلاش کنید تا درباره مسئله‌ای بیندیشید که همین مجهول و مانند آن را داشته باشد.
در اینجا مسئله مانند مسئله شما وجود دارد که قبلا حل شده است. میتوانید آن را به کار ببرید؟ میتوانید صورت مسئله را دوباره بیان کنید؟ آیا میتوانید به گونه‌ای دیگر آن را بیان کنید؟ میتوانید به تعریف‌ها برگردید.
چنانچه نتوانستید مسئله را حل کنید، بهتر است به سراغ مسئله‌ی وابسته به آن بپردازید.
آیا میتوانید یک قسمت از مسئله را حل نمایید؟ یک جز را حل کنید ببینید که مسئله تا چه اندازه مشخص شده است و چگونه تغییر می‌کند. آیا داده‌های دیگری به ذهنتان می‌رسد؟ آیا میتوانید داده‌ها را طوری تغییر دهید که مجهول تازه و داده‌های تازه به یکدیگر نزدیک باشند؟ وقتی همه داده‌ا را به کار بردید، آیا همه مفاهیم اصلی در مسئله را به کار برده‌اید.
- اجرای نقشه
در زمان اجرای نقشه و حل مسئله، در هر قدم را که برمی‌دارید بررسی و امتحان کنید که آیا درست بوده است یا خیر.
- به عقب نگاه کردن
نتیجه را بررسی کنید که آیا میتوانید از راه دیگری مسئله را انجام دهید. آیا میتوانید نتیجه یا روش را در مسئله‌ای دیگر به کار ببرید.
سخن آخر
همانطور که متوجه شدید، پیوند بین ریاضیات و خلاقیت غیر قابل انکار است. ریاضی پایه و اساس توسعه انسانی، حل خلاقانه مسئله، نوآوری و طراحی در معماری، انیمیشن، هنر، موسیقی و… است.
ریاضی یک جز جایی ناپذیر از خلاقیت و نبوغ انسانی است. استقبال از ریاضی و خلاقیت باعث شده تا ایده‌های جدید شکل گرفته شود و راه‌حل‌های بسیار خوبی ارائه دهد و باعث پیشرفت خواهد شد.
پس بهتر است ریاضیات و خلاقیت را در آموزش ادغام کنیم و رویکردی جامع و جدید در یادگیری به وجود آوریم که جنبه‌های منطقی ذهن انسان را فرا می‌گیرد.
این را هم بخوانید: هزینه تدریس خصوصی ریاضی ابتدایی
دیدگاهتان را بنویسید